سرمه اندیشه

در زمان کدام پیامبر، صنایع جدیدی شکل گرفته و رشد یافت؟

کدام پیامبر؛ شکر، صابون و گچ را ساخت؟

در برخی گزارش‌های تفسیری اعلام شده که جنیانی در خدمت سلیمان نبی(ع) بودند، برخی محصولات؛ مانند صابون را تولید می‌کردند؛ مفسّران در ذیل آیه شریفه «وَ مِنَ الشَّیاطینِ مَنْ یَغُوصُونَ لَهُ وَ یَعْمَلُونَ عَمَلاً دُونَ ذلِک»،[1] و «یَعْمَلُونَ لَهُ ما یَشاءُ مِنْ مَحارِیبَ وَ تَماثِیلَ»،[2] گفته‌اند:
یعنى در دریا غواصی می‌کردند و برای سلیمان جواهر درمی‌آوردند و نیز کارهاى دیگری مانند: ساختن شهرها، کاخ‌ها و اختراع صنایع شگفت‌آور انجام می‌دادند.[3] و نیز صنعت‌هایی پدید می‌آوردند؛ مانند ساختن حمام، نوره، آسیاب، شیشه و صابون‌.[4]
همچنین برخی مورّخان نیز گفته‌اند اولین کسی که صابون،[5] و نوره[6] را ساخت، حضرت سلیمان بن داود(ع) بود.

[1]. «و گروهى از شیاطین [را نیز مسخّر او قرار دادیم، که در دریا] برایش غوّاصى می‌کردند و کارهایى غیر از این [نیز] براى او انجام می‌دادند»؛ انبیاء، 82.
[2]. «آنها هر چه سلیمان می‌خواست برایش درست می‌کردند: معبدها، تمثال‌ها»؛ سبأ، 13.
[3]. فیض کاشانی، ملا محسن، الاصفی فی تفسیرالقرآن، ج‏2، ص: 788، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1418ق؛ بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج ‏4، ص 58، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، 1418ق.
[4]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‏22، ص 169، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق؛ اندلسی، ابو حیان محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، ج ‏7، ص 459، بیروت، دار الفکر، 1420ق.
[5]. ابن قتیبه دینوری، أبو محمد عبد الله بن مسلم،‏ المعارف، ص 554، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1992م.
[6]. ابن الجوزی، أبوالفرج عبد الرحمن، ص 338، بیروت، شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم، چاپ اول، 1997ق

ختم صلوات که می‌گیرند چیست؟ و اصل برگزاری آن چگونه است؟
یکی از مسائل اسلامی، مسئله دعا است که گاهی با هدف رسیدن به خواسته‌ها انجام می‌گیرد، اما باید بدانیم که برای رسیدن به هدف از طریق دعا، شرایطی وجود دارد. گاهی یکی از شرائط آن است که ذکر یا دعای خاصی را باید به مقدار عددی معیّن خواند تا نتیجه‌بخش باشد که از آن به «دستور عددی» تعبیر می‌شود. باید توجه داشت که گرچه این اعمال از مستحبات شمرده می‌شوند اما برای حصول نتیجه، سهل‌انگاری در حفظ عدد ممنوع است.[1]
صلوات بر محمد و آل محمد دارای فضیلت فراوان است. و در فضیلت آن همین بس که خداوند آن‌را از کارهای همیشگی خود و فرشتگان قلمداد می‌فرماید: «ان الله و ملائکته یصلون علی النبی…»، و به مؤمنان نیز دستور می‌دهد که آن‌را از برنامه‌های خویش قرار دهند: «… یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما».[2]
از کارآمدی صلوات این است که در اجابت دعا نقش بسزایی دارد به‌طوری که گفته‌اند صلوات فرستادن بر محمد و آل او در اول و آخر دعا باعث اجابت است.[3] از امامان(ع) رسیده است که: «در ترازوی خدا چیزی سنگین‌تر از صلوات بر محمد و آل محمد نیست».[4]
گاهی در تأثیر صلوات برای رسیدن به حاجت موارد زیر مطرح و نقش آفرین است:
1. صلوات با صیغه و شکل خاص: مثلاً اگر کسی تصمیم دارد که قبل از مردن توفیق دیدار حضرت مهدی(عج) را پیدا کند صلوات با این شکل را انجام دهد: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم‏».[5]
2. گاهی عدد خاصی مطرح است: مثلاً «اگر کسی بخواهد به شصت حاجت برسد که سی تای آن حاجت دنیایی و سی تای آن حاجت اخروی باشد صلوات فوق را صدبار بفرستد»[6] که عدد صد نقش دارد؛ یعنی نباید کمتر و یا بیشتر باشد.
در این‌جا و مانند آن است که کلمه «ختم صلوات» معنا پیدا می‌کند؛ یعنی در صورتی ختم صلوات انجام شده که یک دوره صلوات صدتایی به پایان رسیده باشد. در هر صورت بر اساس روایات؛ فرستادن صلوات دارای ثمرات فراوانی است که در بعضی روایات عدد خاصی معیّن شده است ولی در اکثر روایات عدد خاصی معیّن نشده است و تعیین عدد خاص در اختیار انسان است که می‌تواند به صورت نذر یا قسم، عدد خاصی را بر خود لازم و واجب نماید یا بدون آن به صورت استحباب برای رسیدن به هدفی، تعداد معیّنی را انتخاب کند یا برای ترویج آن در جامعه به صورت جلسه‌ای یا غیر آن به دیگران پیشنهاد کند.
ولی نکته مهمی که باید در نظر داشت آن است که؛ نباید این طرح‌ها موجب پایین آوردن ارزش آن و سبکی صلوات و یا موجب ظهور و بروز بدعت‌ها در جامعه شود؛ یعنی نباید به گونه‌ای باشد که مسائل اهم و واجبات مهم تحت الشعاع قرار گیرند و فراموش شوند و یا موجب صرف هزینه‌های گزاف گردند.

[1]. حسن زاده، حسن، رساله نورٌ علی نور (در ذکر و ذاکر و مذکور)، ص 53، قم، نشر تشیع، چاپ ششم، 1371ش.
[2]. احزاب، 56.
[3]. ملکی تبریزی، میرزا جواد، ترجمه المراقبات، مترجم: محدث بندر ریکی، ابراهیم، ص 243، دار الاخلاق، 1376ش.
[4]. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 14، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏2، ص 494، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج ‏1، ص 368، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.
[6]. همان، ص 368 – 369.

إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما»خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستد اى کسانى که ایمان آورده‌اید، بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملاً تسلیم [فرمان او]. باشد.(احزاب،56)
صلوات ما بر پیامبر اکرم(ص) دارای جنبه‌های مختلفی است که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:

1-روایات متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد ائمه معصومین(ع) و حتی پیامبر اسلام، از بُعد علمی، به طور مستمر در حال تکامل هستند. طبق این روایات؛ در هر شب جمعه، علم زیادی به دریای علم ایشان اضافه می‌شود. این علم ابتدا به پیامبر(ص) و سپس به امیرالمؤمنین علی(ع) و به ترتیب، به سائر ائمه اعطاء می‌شود.این ازدیاد در علم، خود نوعی تکامل و بالا رفتن مقام و درجه برای این ذوات مقدس محسوب می‌شود؛ از این‌رو با راستی و درستی در بین جامعه زیسته و همه سختی‌ها و ناملایمات را در راه هدایت بشر تحمل کرده و اسوه و نمونه انسان کامل شدند. بر این اساس آنان قطعاً مستحق تقدیر و تشکر می‌باشند که کمترین درجه این تشکر ذکر صلوات بر آن‌حضرت می‌باشد. حتی اگر ایشان به این صلوات نیازی نداشته باشند ما به عنوان کسی که از زحمات آنان بهره‌مند هستیم وظیفه داریم که قدرشناس باشیم.(کلینی، الکافی ،ج1،ص255)
.
2-علامه طباطبایی(ره) درباره فایده صلوات بر پیامبر(ص) گفته‌اند: صلواتی که ما می‌فرستیم اولاً از خودمان چیزی اهدا نمی‌کنیم بلکه به خدا عرض می‌کنیم و از او می‌خواهیم که بر پیامبر و خاندانش رحمت ویژه بفرستد و ثانیاً گرچه این خاندان نسبت به ما محتاج نیستند ولی به ذات اقدس اله ‏نیازمندند و باید دائماً فیض الهی بر آنها نازل شود. ما با این صلوات در واقع خود را به این خاندان نزدیک کرده‌ایم. بعد در ضمن مثالی فرموده‌اند: اگر باغبانی در باغی که همه‎ ‎گل‌ها و میوه‌هایش مِلک صاحب باغ است کار کند و از صاحب باغ حقوق بگیرد و روز عید، یک دسته گل از باغ تهیه کند و به حضور صاحب باغ ببرد آیا عمل او موجب تقرب به‏ صاحب باغ هست یا نه؟ مسلّماً هست. این عمل نشانه ادب باغبان است. صلوات هم ‏ادب ما را ثابت می‌کند واِلاّ ما که از خودمان چیزی نداریم. بلکه از ذات اقدس اله مسئلت ‏می‌کنیم که بر مراتب و درجات این بزرگواران بیفزاید. و همین عرض ادب برای ما باعث تقرّب است
( طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏16، ص 388،).‏

رفتار امام علی(ع) یا دیگر امامان با مادرانشان و پدرانشان چگونه بود؟

با توجه به علم و عصمت امامان(ع)؛ مطمئناً رفتار آنان نسبت به پدر و مادر، بهترین رفتارها بوده، و تحقیقاً رفتاری که موجب آزار والدین باشد از آنان سر نمی‌زد.
برای توضیح بیشتر به نمونه‌هایی در بخش «سخنان و رفتار» آن بزرگواران اشاره می‌شود:
امام صادق(ع) فرمود: «نیکویى و خوبى با پدر و مادر نتیجه حسن معرفت و شناسایى پروردگار متعال است؛ زیرا عبادتى نیست که انسان را سریع‌تر به رضاى پروردگار برساند، و بهتر باشد از نیکویى به والدین براى خدا، و حق پدر و مادر از حقوق خدا سرچشمه می‌گیرد، به شرط آن‌که بر روش دین و روش اسلامى رفتار کنند».[1]
امام باقر(ع) فرمود: «سه چیز است که خداوند به احدى اجازه تخلّف از آنها را نداده است: 1. ادای امانت؛ چه صاحب امانت نیکوکار باشد چه گناه‌کار، 2. وفای به عهد؛ خواه صاحب عهد درست‌کار باشد یا زشت‌کار، 3. احترام و نیکى به پدر و مادر؛ خواه درست‌کار باشند یا نادرست»‏.[2]
در بخش رفتار و عمل؛ به روایتی از امام سجاد(ع) می‌پردازیم:
حضرتشان از غذا خوردن با مادر خود امتناع داشت، سؤال کردند که شما با آن کوششى که درباره صله رَحِم دارى و از همه مردم نسبت به ‌خویشاوند مهربان‌ترى؛ چرا با مادر خود غذا نمی‌خورى؟ فرمود: «من می‌ترسم لقمه‌اى را بردارم که چشم مادرم به آن لقمه باشد»(3)
البته این روایت با توجه به تعلیل موجود در آن، به معنای آن است که در یک ظرف با هم غذا نمی‌خوردند، نه این‌که اصلاً در کنار هم و بر سر یک سفره غذا نخورند.
[1]. منسوب به جعفر بن محمد(ع)، مصباح الشریعة، ص 70، بیروت، اعلمی، چاپ اول، 1400ق.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏2، ص 162، تهران‏، دار الکتب الاسلامیه‏، چاپ دوم‏، 1362ش‏.
[3]. شیخ صدوق، خصال، ج ‏2، ص 518، قم، جامعه مدرسین‏، چاپ اول، 1362ش‏.

دو کلید طلایی زندگی انسان
دو کلید طلایی زندگی انسان , آیت‌الله مجتهدی تهرانی (ره) همه افراد جامعه بخصوص جوان‌ها را به انجام دو عمل سفارش می‌کند.
«احترام به پدر و مادر، نماز اول وقت» کلید طلایی زندگی انسان
آیت‌الله مجتهدی تهرانی (ره) در یکی از سخنرانی‌های خود می‌گوید:
اولين عملی که باعث خوب شدن کار و بار انسان می‌شود، «راضی نگه داشتن پدر و مادر» است.
این موضوع در زندگی انسان بسیار مهم و حیاتی است
که پدر و مادر از دست فرد ذره‌ای ناراحت نباشند. شاید بسیاری از گره‌های زندگی ما با احترام به پدر و مادر باز شود.
دو کلید طلایی زندگی انسان
ایشان همچنین در مورد نماز اول وقت می‌گوید: دومين عمل «نماز اول وقت» است.
نماز اول وقت در اينکه کارتان خوب شود، مؤثّر است.
کسانی که به هر دری می‌زنند، ولی کارشان درست نمی‌شود برای اين است که نماز اول وقت نمی‌خوانند.
ایشان در انتها می‌گوید: جوان‌ها به شما توصيه می‌کنم
اگر می‌خواهيد هم دنيا داشته باشيد و هم آخرت، نماز اول وقت بخوانيد.