سرمه اندیشه

اما همین قلم اگر همه آن شاخص های فوق را رعایت کند، باز در دام برخی از آفت ها قرار می گیرد. این آفت ها آگاهانه و گاهی ناآگاهانه صدمه می زنند. بر اساس آنچه بیان کردیم و شاخص قلم را در عقل و تفکر نشان دادیم، قرآن كريم ، عقل را مبرّا از خطاو اشتباه ندانسته است، و لذا لغزشگاههاي آن را مشخص كرده است: در مقابل اتقان و یقین شدن به امری،تكيه بر ظنّ و گمان جای می گیرد که قرآن در این خصوص می فرماید: «و ان تطع اكثر من في الارض يضلوك عن سبيل اللهان تتبعون الاالظن و ان هم الايخرصون»؛(انعام/117) «و تو اي رسول، اگر ازاكثر مردم روي زمين پيروي كني تو را از راه خدا گمراه خواهندكرد كه اينان جز از پي ظنّ و گمان نميروند و جز انديشة باطل ودروغ چيزي در دست ندارند».

افتادن در دام هواهای نفسانی و در دنیای امروز فروختن ارزش و شان و مقام قلم به صاحبان قدرت و احزاب که قران کلام الهی ، اميال وهواهاي نفساني را نيز يكي از عوامل لغزش عقل برمي شمارد وميفرمايد: «ان يتبعون الاالظن و ماتهوي الانفس»(نجم/24)؛ «اين قوم ناسپاس و مشرك، چيزي غير از گمان باطل و هواي نفس فاسدخود را در بت پرستي پيروي نميكنند».پس آزاد اندیش بودن، دوری از جانبداری، تعقل مستقل و بیان حقیقت امر می تواند صاحب قلم را از این لغزش هاحفظ کند.
امروزه دیده می شود که بسیاری از صاحبان قلم که البته کسانی که خود را به قدرت زور و زر فروخته اند، در اموری که اتفاقا بسیار مهم هست، به قضاوت شتاب زده می پردازند و با این اقدام خود جامعه را به چالش می کشانند. امام صادق(ع) ميفرمايند: «خداوند متعال در قرآن مجيد،بندگانش را با دو آيه تأديب فرموده؛ «الم يؤخذ عليهم ميثقالكتب ان لا يقولوا علي الله الاالحق»(اعراف/170) و «بَلْ كَذَّبُوا بِمَا لَمْ يُحِيطُوا»(یونس/39)، يعني تا به چيزي علم پيدا نكرده اند، آن را تصديق نكنند و تا به غلط بودن چيزي يقين حاصل نكرده اند، آن را ردّ ونفي ننمايند. (المیزان،ج9،315). موارد زیادی از این لغزش ها وجود که که به دلیل دوری از اطاله کلام از بیان موارد دیگر خودداری می کنیم.