سرمه اندیشه

فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف قریشی، دختر عمو و تنها همسر ابوطالب بن عبد المطلب بن بنی هاشم قریشی بوده‌است. او و ابوطالب اولین زن و مرد از بنی هاشم اند که با هم ازدواج کردند. او صاحب چهار پسر به نام‌های طالب، عقیل، جعفر، علی و دو دختر به نام‌های ام هانی و جمانه بود.

فاطمه بنت اسد یازدهمین فرد و دومین زنی بود که مسلمان شد و اندکی پس از پیامبر به همراه علی و فاطمه زهرا به سوی مدینه هجرت کرد و در محلی به نام قبا به ایشان پیوست. پیامبر مدّتی قبل به نزدیک مدینه رسیده بود و در این مکان منتظر آمدن علی بود.

او در کنار بستگان خود در مدینه زیست؛ در مجلس عروسی علی و فاطمه زهرا حضور داشت؛ دو نوه خود حسن و حسین را دید؛ و در سال چهارم هجرت وفات کرد. او در هنگام وفات به قول برخی شصت و به قولی دیگر شصت و پنج ساله بوده‌است. آرامگاه وی در قبرستان بقیع در مدینه قرار دارد.

رابطه با پیامبر اسلام
در ابتدای زندگی پیامبر اسلام، محمد بن عبدالله پدرش عبدالله و در سن شش سالگی مادرش آمنه از دنیا رفتند و او تحت سرپرستی پدربزرگش عبدالمطلب قرار گرفت. وقتی پس از وفات پدربزرگش تحت سرپرستی عمویش ابوطالب قرار گرفت فاطمه بنت اسد نیز برای او، همچون یک مادر بود. فاطمه مثل یک مادر به وی مهر می‌ورزید و همیشه محمّد را بر فرزندان خود برتر و مقدم می‌داشت؛ به طوری که محمّد این نکته را بارها بر زبان می‌آورد و از او به نیکی یاد می‌کرد.

خبر وفات فاطمه بنت اسد را علی به محمد رساند. حضرت محمد سخت گریه کرد و گفت:

«علی جان، او تنها مادر تو نبود؛ بلکه مادر من هم بود».
سپس پیامبر(ص) عمامه خود را داد تا کفن او قرار دهند تا به وسیله آن از آزار حشرات زمین حفظ گردد؛ و بر پیکر او نماز گزارد؛ و اقرار به امامت پسرش علی را به او تلقین کرد، تا پس از دفن، وقتی از او در مورد آن سؤال شد بتواند پاسخ دهد؛ و او را با پیراهن مخصوص خود کفن نمود و در قبر او قبل از دفنش خوابید تا بدین وسیله فشار قبر به او نرسد. وقتی عمار علّت این کار را پرسید پیامبر گفتند:

ابایقظان ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍(کنیه عمار)، فاطمه استحقاق این رفتار را دارد؛ چه آن که بعد از مادرم آمنه، او مادرم بود. با این که خود فرزندان زیادی داشت و در تنگ‌دستی به سر می‌برد، همیشه مرا در لباس، غذا و رسیدگی به سایر امور، بر فرزندانش مقدم می‌داشت…