سرمه اندیشه

سفیدچاه نخستین و در عین حال عجیب‌ترین گورستان ایران است. این گورستان با قدمت ۱۲۰۰ سال در شرق استان مازندران و شهر گلوگاه قرار دارد.

سنگ‌های عمودی خاکستری و حکاکی‌های عجیب و غریب برروی این سنگ‌های گورستان سفیدچاه را به تبدیل به اسرارآمیزترین گورستان ایران کرده‌است.

آنطوری که گفته می‌شود در گذشته روستاییان سنگ قبر مردگان را براساس شغل آن‌ها حکاکی می‌کردند تا اینکه پس از مرگ آخرین سنگ‌تراش منطقه این رسم از بین می‌رود و از آن پس سنگ‌های امروزی برروی مزار درگذشتگان می‌گذارند.

اما نقوش حکاکی شده برروی این سنگ قبرها هر یک داستان و تفسیری داردند. این نقوش را می‌توان به ۵ دسته تقسیم کرد.

نقوش حیوانی : حیوانات از جمله نقش‌های هستند که برروی این سنگ‌ قبرها به چشم می‌خورند، از کبوتر و روباه تا خرگوش وشتر حک شده‌اند برروی این سنگ‌قبرها. اما کبوتور نشان و نماد عشق و پیام خوش است. روباه نماد دنیایی فریب‌کار است که انسان را فریب می‌دهد و در نهایت در زیر خاک می‌کند. خرگوش نشان انسان باهوش است که فریب دنیا روباه‌صفت را نمی‌خورد. اما شهرت شتر برای همه آشکار است چرا قرار است جلو خانه‌های ما بخوابد تا زیرآوار آوار خاک برویم.

نقوش گیاهی : سرو به نشانه پایداری ، جاودانگی و فناناپذیری در فرهنگ ایرانی پرقدمت است و حتی ریشه در شعائر و مراسم مذهبی کرده‌ بنابراین جای شگفتی نیست که در این گورستان نیز به وفور نقش آن دیده شود. گل نیلوفر دیگر نماد حکاکی شده نشانه پاکی و تولد مجدد است و گل انار نشان پاکی و بی‌آلایشی.

ابزارهای کاربری : همانگونه که گفته شد برروی سنگ‌قبرها نقوشی حک شده که نشان از شغل متوفی را می‌دهد. در این نقوض کمان، تفنگ ، شمشیر و باروت‌دان نشان جنگاوران است. قیچی ، ماسوره و آلات ریسندگی و بافندگی نشان خیاطان و ریسندگان است. تبر، اره و رنده و مته نشان نجاران است.

نقوش‌نمادین : خورشید نماد حق‌پرستی و آینه نشان خودشناسی و معرفت است. شانه دو طرفه به نماد زن بودن و شانه یک طرفه به نشانه مرد بودن متوفی حک می‌شده‌است.

نقوش تاریخی : در بین سنگ قبرهای این گورستان تعداد اندکی از دوران تیموران و صفویان برجامانده‌است. این سنگ‌ها ضخیم و زرد رنگ هستند و برعکس سنگ قبرهای متاخرتر که ساده و گاهی حکاکی شده‌اند شاهکار هنری به حساب می‌آیند. این سنگ‌های به مانند محراب‌هایی هستند در از خطوط خوش و طراح‌های اسلیمی در کنار آیات، صلوات، احادیث و روایت.

مشاهیر مدفون در گورستان سفیدچاه

ابراهیم، منصور و عبدالرحمن سه فرزند امام موسی این جعفر علیه السلام و چند تن از سادات و حاکمان آمل نیز در این گورستان به خاک سپرده‌ شده‌‌اند. ملک بادله حاکم شمال در این گورستان آرامیده‌است.

این گورستان در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۸۴۵ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت شد.

ار