سرمه اندیشه

چرا حضرت علی (ع) سادات هستند؟

برای یافتن پاسخ این سوال، باید بدانیم كه اصلاً سادات به چه كسی میرسند، با مشخص شدن این موضوع، دلیل سید بودن امام علی علیه السلام هم روشن می شود.

سیادت عنوانی است برای مردان و زنانی كه در طول نسب خویش به حضرت هاشم بن عبد مناف (جدّ رسول اللَّه) می‏رسند. هر كس سلسله نسب او به هاشم بن عبد مناف یا فرزندان او برسد، سید محسوب می‏شود.[۱]

اصطلاحاً به فرزندان هاشم، بنی هاشم می‏گویند. برخی از اینان به عموهای پیامبر مثل ابوطالب و ابولهب، عباس و حمزه می‏رسند. بنابراین فرزندان عباس عموی پیامبر كه اصطلاحاً به آنان بنی عباس می‏گویند، سید محسوب می‏شوند. فرزندان ابوطالب به نام‏های طالب و عقیل و جعفر طیار و علی(ع) و نسل آنان (تا كنون هر چه هستند) سیدند. پیامبر اسلام(ص) از جهت پسرانش (طیب و طاهر و قاسم و ابراهیم) چون در كودكی از دنیا رفتند، نسلی ندارد و فقط از طریق حضرت فاطمه زهرا(س) نسلش ادامه پیدا كرد كه فرزندان حضرت زهرا(س) به نام‏های حسن و حسین و زینب و ام كلثوم(ع) از طریق پدرشان علی(ع) سید بودند.

تمامی ائمه معصومین و فرزندانشان از طریق علی(ع) به هاشم می‏رسند و سید هستند. بنابراین سیادت تنها انتساب به پیامبر نیست، بلكه از جهت انتساب به طالب و علی و عقیل و جعفر (فرزندان ابوطالب) و انتساب به عباس و حمزه (عموهای پیامبر(ص) نیز سیادت حاصل شده و حضرت علی(ع) سید بوده است و فرزندان او نیز سید هسیتند.

سید به معنای آقا و اطاعت شده (مطاع)، رئیس و بزرگ آمده است. سیادت عنوانی است اعتباری، نه تكوینی و احكامی برای سادات در فقه آمده است، مثلاً گرفتن زكات از غیر سید بر آنان حرام است.[۲]

سادات از جهت انتسابشان به پیامبر و ائمه هدی(ع) باید رعایت حرمت اجداد خویش را بنمایند و مردم نیز باید احترام آنان را به جهت انتسابشان نگه دارند.

[۱]. عروة الوثقی، ج ۲، كتاب الخمس فصل ۲، مسئله ۳.
[۲]. توضیح المسائل مراجع، ج ۲، مسئله ۱۹۵۵.