سرمه اندیشه

چاپ ۹ جلد کتاب درباره اربعین
یکی از نویسندگان دینی کشورمان از نگارش ۹ جلد کتاب درباره اربعین خبر داد و افزود: بیانات رهبر معظم انقلاب درباره نگارش کتاب با موضوع امیرمومنان(ع) نیز مورد توجه قرار گرفته است.
تصویر چاپ ۹ جلد کتاب درباره اربعین
به گزارش جام جم آنلاین حجت‌الاسلام والمسلمین منصورآبادی، نویسنده و پژوهشگر دینی در گفت‌وگو با ایکنا درباره آثاری که پیرامون ائمه معصومین(ع) نوشته و توسط ستاد مرکزی اربعین به چاپ رسیده است، گفت: در بحث روحانیونی که به عتبات و عمره اعزام می‌کردیم،‌ به این نتیجه رسیدیم که باید ره‌توشه‌ای داشته باشیم که بر اساس آن محتواها،‌ روحانیون بتوانند نکاتی را در طول سفر به زائران منتقل کنند.
وی با بیان این مطلب افزود: با توجه به اینکه روحانیون سلایق مختلفی دارند و لازم بود آنها را در چارچوب خاصی هدایت کنیم و نکات خاصی برای گفتن داشته باشند، کتابی با عنوان «عرشیان خاکی» را پیرامون خصوصیات قیام اباعبدالله(ع) و طرح زندگی برخی از اصحاب ایشان نوشتم.
این نویسنده اظهار کرد: در این کتاب به زندگی برخی از اصحاب سیدالشهدا(ع) نیز اشاره شده است. این کتاب نتیجه سخنرانی حجت‌الاسلام اویسی در کربلا است که من بعد از بازگشت از سفر کربلا آن را به نگارش درآوردم و برای چاپ در اختیار مدیریت آموزش بعثه قرار دادم.
حجت‌الاسلام منصورآبادی در ادامه این مطلب عنوان کرد: نکته دیگری که در این رابطه باید بیان کنم آن است که وقتی به موضوع اربعین وارد شدیم،‌ شهرهای عتبات از جمله نجف،‌ کربلا،‌ سامرا و کاظمین را تقسیم‌بندی کردیم و محتوایی که باید آماده شود را در اختیار روحانیون قرار دادیم.
وی با اشاره به اینکه برخی از این آثار گردآوری بود که ملاک و معیار خاصی برای آن داشتیم،‌ افزود: این آثار باید بر اساس سیاست بعثه مقام معظم رهبری ارائه می‌شد و گردآوری بر همین اساس صورت گرفت. بر این اساس شروع به کار از شهر نجف آغاز شد و کتاب نخست به نام همین شهر نام‌گذاری شد که در این کتاب به حیات امیر مومنان(ع) و تقسیم‌بندی زندگی ایشان بر اساس نظر رهبر معظم انقلاب پرداخته شد.
حجت‌الاسلام منصورآبادی درباره نظر رهبر معظم انقلاب توضیح داد: ایشان در این باره بیانی دارند که اگر کسی می‌خواهد درباره امیرمومنان(ع) کار کند،‌ باید در چند محور به فعالیت بپردازد. یکی از موضوعات بحث رشادت‌ها و مجاهدت‌های حضرت امیر است؛ بحث دیگر مربوط به زندگی خصوصی و مبحث دیگر به هدف ایشان و حکومت مربوط می‌شود.
وی در ادامه سخنانش گفت: بر اساس این بیان رهبر معظم انقلاب،‌ مطالب تقسیم‌بندی و گردآوری شد. یکی از نقائصی که شاید در برخی از کاروان‌ها باشد و شرایط خاصی که روحانی در آن قرار می‌گیرد آن است که شاید چندان به خصوصیات امیر مومنان(ع) در این ایام پرداخته نمی‌شود.
حجت‌الاسلام منصورآبادی با تاکید بر اینکه فضایی که در ایام اربعین حاکم است بیشتر احساسی است، افزود: در این بین،‌ خصوصیات امیر مومنان(ع) را برجسته کردیم و در قالب کتاب آوردیم. بخش دیگر را در حوزه مباحث روایات اهل بیت(ع) آوردیم. مثلا روایاتی که از امام هست را مطرح کردیم.
وی با اشاره به شهر کربلا و تقسیم‌بندی که پیش از این از آن یاد شد، عنوان کرد: در کربلا به خصوصیات اباعبدالله(ع) که در میان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) دارد اشاره کردیم. در روایات دیده می‌شود که ایشان خصوصیاتی دارد که دیگر افراد اهل بیت(ع) ندارند که این ویژگی‌ها در قالب مقاله‌ای آمده است.
حجت‌الاسلام منصورآبادی با اشاره به اینکه کلام‌هایی از اباعبدالله(ع) و زندگی ایشان ارائه شده است، ادامه داد: درباره حضرت عباس(ع) و حضرت علی اکبر(ع) و بحث اربعین و جابر بن انصاری که به زیارت جابر معروف است و در اربعین نیز ایشان را زیارت کرده است در قالب زندگی جابر و عطیه آمده است.

آيت الله جوادي آملي درباره هبوط حضرت آدم نظرشان اين است كه اين هبوط و نزول در زمين با حفظ كرامت و منزلت ايشان بوده و از مقام و منزلت حضرت آدم كم نكرده است:

هبوط ابليس سقوط از منزلت بود. ولي هبوط آدم با حفظ كرامت نزول در زمين بود يعني استقرار در زمين مشترك بين آدم و ابليس بود ليكن ابليس با فقد درجه پيشين وارد زمين شد و آدم با حفظ مرتبت قبلي در زمين مستقر شد. هبوط آدم از سنخ هبوط ولايت و خلافت بود نه از سنخ هبوط تحقير و اذلال.(1) هبوط از مقام بالا به پايين گاهي بر اثر از دست دادن منزلت عالي است. نظير آنچه دامنگير ابليس شد كه با رجم و صغار و « مذموما مدحورا» فرود آمد و گاهي با حفظ كرامت براي دستگيري ديگران تنزل حاصل مي شود كه هيچ گونه غباري بر دامن جلال و جمال چنان عالي نمي نشيند. مانند آنچه در سفر از حق به خلق آدم (ع) ظهور يافت غرض آنكه برخي از هبوط ها نه تنها مايه وهن هابط نمي شود. بلكه سبب كرامت مهبط مي گردد.(2)

هبوط آدم همراه با پذيرش توبه و نيز قرين هدايت است از اين رو آواي امر به هبوط در سامعه آدم پيام خلافت، ولايت بلكه ضمنا نبوت و رسالت را ابلاغ مي كند.(3)

حضرت علي (ع) نيز در حديثي هدف از هبوط آدم را چنين بيان مي كنند:«فَأَهْبَطَهُ بَعْدَ التَّوْبَةِ لِيَعْمُرَ أَرْضَهُ بِنَسْلِهِ، وَ لِيُقِيمَ الْحُجَّةَ بِهِ عَلَي‏ عِبَادِهِ»(4)؛ «خداوند او را بعد از توبه از بهشت فرو فرستاد تا با كمك نسل خود، زمين را آباد سازد، و حجّت را بر بندگانش، اقامه كند».

درباره مقام حضرت آدم و ارتكاب گناه و فريب شيطان را خوردن و خوردن از درخت ممنوعه بحث هاي مفصلي در كتب كلامي و تفسيري شده كه به صورت اجمال عرض مي كنيم: «لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ، فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمِينَ»(5)

خطيئه و گناه آدم، چه معنا دارد؟ مگر پيامبر هم گناه مي‏كند؟ در پاسخ از اين سؤال مي‏گوئيم، آنچه در بدو نظر از آيات ظاهر مي شود، اين است كه آن جناب رسما گناه كرده، مانند جمله «فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمِينَ»از اين درخت نخوريد كه از ستمگران مي شويد و نيز جمله « وَ عَصي‏ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوي‏»(6) آدم پروردگار خود را نافرماني كرد، و در نتيجه گمراه شد. و نيز اعترافي كه خود آن جناب كرده و قرآن آن را حكايت نموده فرموده« رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا، وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا، وَ تَرْحَمْنا، لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ»(7)پروردگارا به خود ستم كرديم، و اگر ما را نيامرزي، و رحم نكني، از زيانكاران خواهيم بود.

اين آن مطلبي است كه از نظر خود اين ظواهر، و قطع نظر از رسيدگي به دقت همه آيات داستان، بنظر مي‏رسد، اما اگر در همه آيات داستان تدبر كنيم، و نهي از خوردن درخت را مورد دقت قرار دهيم، يقين پيدا مي‏كنيم كه نهي نامبرده نهي مولوي نبوده، تا نافرمانيش معصيت خدا باشد، بلكه تنها راهنمايي و خير خواهي، و ارشاد بوده، و خداي تعالي خواسته است مصلحت نخوردن از درخت و مفسده خوردن آن را بيان كند، نه اينكه با اراده مولوي آدم را وادار به نخوردن از آن كند.

دليل اين معنا چند چيز است، اول اينكه خداي تعالي هم در آيه مورد بحث و هم در سوره اعراف، ظلم را متفرع بر مخالفت نهي كرده و فرموده: «لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ، فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمِينَ» و آن گاه در سوره طه اين ظلم را به شقاوت مبدل نموده، و فرموده « فَلا يُخْرِجَنَّكُما مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقي‏ »(8)مواظب باشيد شيطان شما را بيرون نكند، و گر نه بدبخت مي شويد.

آن گاه اين بدبختي را در چند جمله كه به منزله تفسير است بيان كرده و فرموده:« إِنَّ لَكَ أَلاَّ تَجُوعَ فيها وَ لا تَعْري‏ وَ أَنَّكَ لا تَظْمَؤُا فيها وَ لا تَضْحي‏»(9) تو در اين بهشت نه گرسنه مي شوي و نه تشنه و نه عريان و نه گرمازده. خداوند با اين بيان روشن كرده كه مراد به شقاوت، شقاوت و تعب دنيوي است، كه از لوازم جدا ناشدني زندگي زميني است، چون در زمين است كه انسان به گرسنگي و تشنگي و لختي، و امثال آن گرفتار مي شود.

پس معلوم شد خدا آدم را نهي كرد تا گرفتار اينگونه عوارض نشود، و هيچ علت ديگري كه باعث نهي مولوي باشد، بيان نكرد، پس به اين دليل نهي نامبرده ارشادي بوده، و مخالفت نهي ارشادي گناه نيست، و مرتكب آن را خارج از رسم عبوديت نمي‏شمارند.

حال كه مسلم شد نهي مزبور ارشادي بوده، بايد ظلم در آن چند جمله را هم طوري معنا كنيم، كه به نافرماني و معصيت سر در نياورد، و آن اين است كه بگوئيم: مراد از آن، ظلم بنفس، و خود را گرفتار تعب و هلاكت كردن است، نه ظلم بحقوق خدا، كه در باب مسئله ربوبيت و عبوديت، از منافيات شمرده مي شود.(10)

پي نوشت ها:

1. جوادي آملي، تسنيم،مركز نشر اسراء، ص383.

2. همان، ص489.

3. همان،ص 408.

4. نهج البلاغه، خطبه 91.

5.بقره(2)، آيه35.

6. طه(20)، آيه121.

7. اعراف(7)، آيه23.

8و9. طه، آيه117-119.

10. طباطبايي، محمد حسين، الميزان،(ترجمه) انتشارات جامعه مدرسين،ج1، ص

میوه های انار، زیتون،‌ خرما،‌ انجیر و انگوردر قرآن کریم از آنها یاد شده است . این میوه هاعلاوه بر جنبه خوراکی از دیدگاه دارویی و اثرات درمانی نیز قابل توجه هستند و همواره در طب سنتی و نوین برای درمان بسیاری از بیماری ها توصیه شده اند.
در قرآن کریم به میوه انجیر و زیتون قسم یاد شده است و در آیات متعددی از میوه های انار، انگور و خرما نام برده شده است. قرآن کتاب آسمانی و از معجزات پیامبر اکرم (ص) است که تمامی مطالب علمی آن از سوی محققان با انجام تحقیقات و پژوهش های متعدد به اثبات رسیده است.
در مورد ارزش غذایی انجیر باید گفت که قند زیادی دارد به گونه ای که 50 درصد انجیر خشک را قند تشکیل می دهد.

انگور: خداوند در قرآن یازده بار از این میوه یاد کرده است:

سوره بقره آین 266: آیا ازمیان شما کسی هست که دوست داشته باشد که او را بوستانی از خرما وانگور بوده باشد، و جوی ها در پای درختانش جاری باشد، و هر گونه میوه ای دهد. و خود پیر شده و فرزندانی ناتوان داشته باشد، بناگاه گردبادی آتشناک در آن بوستان افتد و بسوزد؟ خدا آیات خود را برای شما این چنین بیان می کند، باشد که بیندیشید.

سوره رعد آیه 4: و در زمین قطعاتى است کنار هم و باغهایى از انگور و کشتزارها و درختان خرما چه از یک ریشه و چه از غیر یک ریشه که با یک آب سیراب مى‏گردند و [با این همه] برخى از آنها را در میوه [از حیث مزه و نوع و کیفیت] بر برخى دیگر برترى مى‏دهیم بى گمان در این [امر نیز] براى مردمى که تعقل مى‏کنند دلایل [روشنى] است.

سوره نحل آیه 11: به وسیله آن کشت و زیتون و درختان خرما و انگور و از هر گونه محصولات [دیگر] براى شما مى‏رویاند قطعا در اینها براى مردمى که اندیشه مى‏کنند نشانه‏اى است و…..

انار:در قرآن مجید نام میوه انار سه بار در آیات 99 و 141 از سوره انعام و آیه 68 از سوره الرحمن آمده است.میوه انار همواره از زمان های گذشته برای درمان بسیاری از بیماری ها مورد توجه پزشکان بوده است.
بوعلی سینا پزشک بزرگ ایرانی در کتاب قانون خود در مورد انار آورده است که اناراز میوه هایی است که تمام قسمت های آن خواص دارویی دارد،گل انار خون ریزی را بند می آورد و لثه ها را تقویت می کند. پودر انار زخم های کهنه و مزمن را معالجه می کند و پوست درخت انار برای معالجه التهاب کبد، سرفه و زخم مفید است.
امروزه تحقیقات زیادی درباره خواص انار و ترکیبات موجود در آن انجام شده که موید اثرات مفید این میوه در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها ست و ازسوی دیگر به علت وجود ترکیبات دارویی حتی از پوست آن در صنایع داروسازی استفاده می شود.

1 عکسهای بسیار زیبا از میوه انار

زیتون:زیتون دارای طبیعت گرم و خشک و سرشار از ویتامین A و D، فسفر، پتاسیم، گوگرد، منیزیم، کلسیم، کلر، آهن، مس و منگنز است.

روغن زیتون خاصیت ضدسم دارد و جدار روده ها و معده را از سموم و آلودگی ها پاک می کند. برای جلوگیری از ریزش موی سر شستن موها با روغن زیتون به صورت 10 روز متوالی با آب ولرم و صابون توصیه شده است.
در حدیثی از امیر مومنان چنین آمده است : خانه ای که در آن از سرکه و روغن زیتون به عنوان نان خورش استفاده ی کنند هر گز از طعام خالی نمی شود و این غذای پیامبران است .
در حدیث دیگری از از حضرت رضا (ع) آمده است : روغن زیتون غذای خوبی است ، دهان را خوش بو و بلغم را بر طرف می سازد ، رنگ صورت را صفا و طراوت می بخشد ، اعصاب را تقویت کرده ، بیماری و درد و ضعف را از میان می برد و آتش خشم را فرو می نشاند . در حدیثی از پیامبر بزرگ چنین آمده است : روغن زیتون را بخورید و بدن را با آن چرب کنید که از درخت مبارکی است .

خرما:این میوه یکی از بهترین منابع انرژی و دارای ترکیبات منیزیوم و پتاسیم است و مصرف آن به همراه مقداری شیر برای افرادی که مدتی گرسنه بوده اند همچون در ایام ماه مبارک رمضان توصیه می شود.
مصرف خرما به صورتی ترکیبی با بادام، کنجد و دارچین از آنجایی که طعم بسیار لذیذی دارد ، می تواند به عنوان یک منبع سرشار از انرژی برای کودکان در حال رشد مصرف شود.این میوه بهترین دسر برای ایام سرد سال به شمار می رود.
خرمایی که شب در آب خیس و صبح مصرف شود، برای قلب‌های ضعیف مفید است.این میوه سرشار از فیبر طبیعی است و روغن، کلسیم، گوگرد، آهن، پتاسیم، فسفر، منگنز، مس و منیزیم به وفور در آن یافت می‌شود. به علاوه خرما سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف است.
خرما به دلیل دارابودن قند، چربی، پروتئین و انواع ویتامین‌های ضروری، بخشی از رژیم غذایی سالم وثابت شده است خرمایی که شب در آب خیس و صبح مصرف شود، برای قلب‌های ضعیف مفید است.
در روایتی از علی (ع) آمده است : خرما بخورید که شفای بیما ری هاست .

میوه های انار، زیتون،‌ خرما،‌ انجیر و انگوردر قرآن کریم از آنها یاد شده است . این میوه هاعلاوه بر جنبه خوراکی از دیدگاه دارویی و اثرات درمانی نیز قابل توجه هستند و همواره در طب سنتی و نوین برای درمان بسیاری از بیماری ها توصیه شده اند.
در قرآن کریم به میوه انجیر و زیتون قسم یاد شده است و در آیات متعددی از میوه های انار، انگور و خرما نام برده شده است. قرآن کتاب آسمانی و از معجزات پیامبر اکرم (ص) است که تمامی مطالب علمی آن از سوی محققان با انجام تحقیقات و پژوهش های متعدد به اثبات رسیده است.
در مورد ارزش غذایی انجیر باید گفت که قند زیادی دارد به گونه ای که 50 درصد انجیر خشک را قند تشکیل می دهد.

انگور: خداوند در قرآن یازده بار از این میوه یاد کرده است:

سوره بقره آین 266: آیا ازمیان شما کسی هست که دوست داشته باشد که او را بوستانی از خرما وانگور بوده باشد، و جوی ها در پای درختانش جاری باشد، و هر گونه میوه ای دهد. و خود پیر شده و فرزندانی ناتوان داشته باشد، بناگاه گردبادی آتشناک در آن بوستان افتد و بسوزد؟ خدا آیات خود را برای شما این چنین بیان می کند، باشد که بیندیشید.

سوره رعد آیه 4: و در زمین قطعاتى است کنار هم و باغهایى از انگور و کشتزارها و درختان خرما چه از یک ریشه و چه از غیر یک ریشه که با یک آب سیراب مى‏گردند و [با این همه] برخى از آنها را در میوه [از حیث مزه و نوع و کیفیت] بر برخى دیگر برترى مى‏دهیم بى گمان در این [امر نیز] براى مردمى که تعقل مى‏کنند دلایل [روشنى] است.

سوره نحل آیه 11: به وسیله آن کشت و زیتون و درختان خرما و انگور و از هر گونه محصولات [دیگر] براى شما مى‏رویاند قطعا در اینها براى مردمى که اندیشه مى‏کنند نشانه‏اى است و…..

انار:در قرآن مجید نام میوه انار سه بار در آیات 99 و 141 از سوره انعام و آیه 68 از سوره الرحمن آمده است.میوه انار همواره از زمان های گذشته برای درمان بسیاری از بیماری ها مورد توجه پزشکان بوده است.
بوعلی سینا پزشک بزرگ ایرانی در کتاب قانون خود در مورد انار آورده است که اناراز میوه هایی است که تمام قسمت های آن خواص دارویی دارد،گل انار خون ریزی را بند می آورد و لثه ها را تقویت می کند. پودر انار زخم های کهنه و مزمن را معالجه می کند و پوست درخت انار برای معالجه التهاب کبد، سرفه و زخم مفید است.
امروزه تحقیقات زیادی درباره خواص انار و ترکیبات موجود در آن انجام شده که موید اثرات مفید این میوه در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها ست و ازسوی دیگر به علت وجود ترکیبات دارویی حتی از پوست آن در صنایع داروسازی استفاده می شود.

1 عکسهای بسیار زیبا از میوه انار

زیتون:زیتون دارای طبیعت گرم و خشک و سرشار از ویتامین A و D، فسفر، پتاسیم، گوگرد، منیزیم، کلسیم، کلر، آهن، مس و منگنز است.

روغن زیتون خاصیت ضدسم دارد و جدار روده ها و معده را از سموم و آلودگی ها پاک می کند. برای جلوگیری از ریزش موی سر شستن موها با روغن زیتون به صورت 10 روز متوالی با آب ولرم و صابون توصیه شده است.
در حدیثی از امیر مومنان چنین آمده است : خانه ای که در آن از سرکه و روغن زیتون به عنوان نان خورش استفاده ی کنند هر گز از طعام خالی نمی شود و این غذای پیامبران است .
در حدیث دیگری از از حضرت رضا (ع) آمده است : روغن زیتون غذای خوبی است ، دهان را خوش بو و بلغم را بر طرف می سازد ، رنگ صورت را صفا و طراوت می بخشد ، اعصاب را تقویت کرده ، بیماری و درد و ضعف را از میان می برد و آتش خشم را فرو می نشاند . در حدیثی از پیامبر بزرگ چنین آمده است : روغن زیتون را بخورید و بدن را با آن چرب کنید که از درخت مبارکی است .

خرما:این میوه یکی از بهترین منابع انرژی و دارای ترکیبات منیزیوم و پتاسیم است و مصرف آن به همراه مقداری شیر برای افرادی که مدتی گرسنه بوده اند همچون در ایام ماه مبارک رمضان توصیه می شود.
مصرف خرما به صورتی ترکیبی با بادام، کنجد و دارچین از آنجایی که طعم بسیار لذیذی دارد ، می تواند به عنوان یک منبع سرشار از انرژی برای کودکان در حال رشد مصرف شود.این میوه بهترین دسر برای ایام سرد سال به شمار می رود.
خرمایی که شب در آب خیس و صبح مصرف شود، برای قلب‌های ضعیف مفید است.این میوه سرشار از فیبر طبیعی است و روغن، کلسیم، گوگرد، آهن، پتاسیم، فسفر، منگنز، مس و منیزیم به وفور در آن یافت می‌شود. به علاوه خرما سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف است.
خرما به دلیل دارابودن قند، چربی، پروتئین و انواع ویتامین‌های ضروری، بخشی از رژیم غذایی سالم وثابت شده است خرمایی که شب در آب خیس و صبح مصرف شود، برای قلب‌های ضعیف مفید است.
در روایتی از علی (ع) آمده است : خرما بخورید که شفای بیما ری هاست .

عالم خلق و عالم امر
به طور کلی در مطالعه آیات قرآنی در جهان آفرینش دو پدیده، جلب توجه می نماید: یکی پدیده«خلق» که در مسیر سلسله علل و اسباب، قرار داشته و بر زمان و مکان، منطبق می گردد و مسیر تکامل را تدریجاً می پیماید. دیگری پدیده«امر» که نشان دهنده ارتباط موجودات با خداوند به طورآنی، موجود می گردد و اسباب و سائل مادی در آن راه ندارد و در حقیقت پدیده و عالم امر که روح از آن عالم است، عالم موجودات غیر مادی است.
مرحوم علامه طباطبائی(ره) در معنای امر در ذیل آیاتی که از تفسیر«المیزان» نقل کردیم، می گوید: امر هر چیز عبارت است از ملکوت آن چیز و برای هر موجودی، ملکوتی و امری است که در آیه 75 سوره انعام و آیه 4 سوره قدر به آن اشاره شده است.
وَکَذَلِکَ نُرِی إِبْرَاهِیمَ مَلَکُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِیَکُونَ مِنَ الْمُوقِنِینَ (انعام/75)
«و همچنین ما به ابراهیم ملکوت و باطن آسمان ها را ارائه دادیم تا به مقام اهل یقین رسد.»
فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّیْطَانُ لِیُبْدِیَ لَهُمَا مَا وُرِیَ عَنْهُمَا مِن سَوْءَاتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاکُمَا رَبُّکُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلاَّ أَن تَکُونَا مَلَکَیْنِ أَوْ تَکُونَا مِنَ الْخَالِدِینَ (اعراف/20)
«آن گاه شیطان(آدم و حوا) هر دو را به وسوسه فریب داد تا زشتی های پوشیده ی آنان پدیدار شود و به آنان پدیدار شود به دروغ گفت خدا شما را از این درخت نهی نکرد جز برای این که مبادا دو پادشاه شوید یا عمر جاودان یابید.»
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ (قدر/4)
«در این شب فرشتگان و روح(یعنی جبرئیل) به اذن خدا از هر فرمان نازل گرداند.»
مطابق آیات قرآن هر دو پدیده یعنی پدیده مادی و قابل لمس یعنی«عالم خلق» و پدیده های امری و مجرد غیر مادی یعنی«امر و خلق» هر دور از جانب خداوند می باشد چنان که در سوره اعراف آیه 54 می فرماید:
أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَالأَمْرُ (اعراف/54)
«آگاه باشید که آفرینش و تدبیر جهان از آن اوست یعنی به فرمان او است».
خداوند این معنی را در آیات دیگر از جمله آیات دیگر از جمله آیه 59 سوره آل عمران، نیز متذکر می گردد به این صورت که ابتدا خلقت آدم را ذکر و ارتباط آن را با خاک که یکی از اسباب آن است، بیان، سپس وجود آن را بدون ارتباط به چیزی با تعبیر«کن» یعنی«باش» خاطر نشان می سازد پس کیفیت خلقت آدم به صورت تدریج، انجام پذیرفته ولی نفخ روح به صورت غیر تدریجی و یا پدیده امر به وجود آمده پس روح انسان به امر خداوند موجود گشته است و نظیر این آیه را خوانندگان می توانند در آیات 12 تا 14 سوره«مؤمنون» مطالعه نمایند.
انَّ مَثَلَ عِیسَى عِندَ اللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ کُن فَیَکُونُ (آل عمران/59)
«همانا مثل خلقت عیسی(در خارق العاده بودن) از جانب خدا همانند خلقت آدم ابوالبشراست که خدا او را از خاک بساخت سپس به خاک گفت بشری به حد کمال باش همان دم چنان گشت.»
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِینٍ-ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَّکِینٍ - ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ (مؤمنون/14- 12)
«همانا آدمی را از گل خالص آفریدیم- پس آن گاه او را نطفه گردانیده و در جای استوار(صلب و رحم) قرار دادیم- آن گاه نطفه را علقه و علقه را گوشت پاره و باز آن گوشت را استخوان و سپس بر استخوان ها گوشت را استخوان و سپس استخوان ها گوشت پوشانیدیم پس از آن خلقتی دیگر انشا نمودیم آفرین بر قدرت کامل بهترین آفریننده.»
چنان که در آیه 59 سوره آل عمران ملاحظه می گردد، قرآن پیدایش پدیده روح را به عنوان کیفیتی متفاوت با مراحل قبلی، معرفی کرده است یعنی جنین در ماه های اول دوره جنینی، دارای حیات و در حال رشد و نمو می باشد و موقعی که رشد به حدی رسید که ساختمان قلب، کامل گردید و شروع به طپش نمود و اعضای بدن کامل شد، حیات نباتی جنین تبدیل به حیات عالی تری گردیده، پدیده دیگری به نام روح و نفس، به وجود می آید و از آن تعبیر به کیفیت امری شده است.
در روایت وارد از امام سجاد(ع) در تفسیر نورالثقلین به این حقیقت اشاره شده که حیات ابتدایی که بیش تر، جنبه نباتی دارد به کیفیت بالاتری که برای تعقل و زندگی مستقل آماده گردیده، تبدیل می گردد.
پس، از آیات فوق استفاده می شود که روح موجودی محقق و مجرد از ناحیه پروردگار بوده، جسم نیست زیرا به تعبیر مؤلف کتاب«رساله النفسیه» «جسم قسمت پذیر بوده و روح، قسمت پذیر نیست، و روح عرض هم نیست زیرا که عرض را به خود، قیام نبود و جان، اصل آدمی است و همه اعضاء تبع وی است، عرض چگونه بود…؟»
جالب این است که مؤلف کتاب«رساله النفیسه»، «فضل اللّه بن حامد حسینی» متوفای 921 ھ ق. بعد از ذکر مطالب یاد شده، دو بیت شعر فارسی نیز در زمینه مورد بحث چنین سروده است:
«سری است که جز نهفتنش نیست روان دری است نفیس و سفتنش نیست روا رازی که میان جان جانان منست دانسته نیست و گفتنش نیست روا»
لازم به یاد آوری است که:
توجه به علوم جدید همواره برای ما برداشت جدیدی را به ارمغان نمی آورد، ولی سبب می شود برداشتی را که پیش تر از قرآن داشتیم و آن را تعبّداً قبول می کردیم، در پرتو دستاوردهای علمی با بینش و ادراک بهتری به آن برسیم.
برداشت های علمی و اشاره به علوم روز و یاد آوردن الفاظی که به نحو کلیدی دانشمندان را به قرآن و علوم مطرح شده درآن رهنمون سازد، می تواند کمک شایانی به تبیین معجزه بودن قرآن در عصر حاضر داشته باشد. و دانشمندان به تدبر و تفکر درآیات قرآن وادارد و نشان دهد که قرآن نه تنها در عصر جاهلی، بلکه در تمام عصرها، معجزه ای جاوید است.
م