سرمه اندیشه

تمام نعمات ظاهری و باطنی را خداوند متعال به انسان عطا کرده و نعماتی که به چشم نمیایند و باطنی هستند هزاران هزار برابر نعمات ظاهریند .خداوند متعال با همه نعماتی که به بشر عطا کرده، نفرموده بر سر بشر منت میگذارم  الا در یک جا ، آنهم در مورد بعثت رسول اکرم است لذا از خصوصیات منحصر به فرد رسول اکرم این است که خداوند متعال در مورد بعثت او بر سر همه مسلمانان و مؤمنان منت نهاده است لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُّبِینٍ 

                      ۱۶۴ آل عمران

به یقین، خدا بر مؤمنان منت نهاد [که‏] پیامبرى از خودشان در میان آنان برانگیخت، تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد، قطعاً پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.
?توضیح مطلب?

در نفس انسان نیازها و غرایز گوناگونی قرار داده شده است که همگی طالب ارضا و هدایت صحیح هستند. خداوند متعال برای هدایت انسان، بهترین ابزار را در اختیار او قرار داده و امکانات متعددی به او عطا کرده است، تا هم بتواند نیروی خود را صرف ارضای نفسانیات کند و هم با امکانات و نیروی داده شده، جلو خواهش‏ های نفسانی را بگیرد و کشش‏ های درونی را تحت نظم و ضابطه در آورد. دو راهنما نیز در اختیار او قرار داده است تا حق را از باطل و سره را از ناسره متمایز کند یکی در درون انسان که عقل است  اگر چه ابزارهای ظاهری مانند محسوسات و اندام‏های حسی نیز درهدایتگری این راهنما دخالت دارند.  و دیگری پیامبران الهی که این راهنما از طریق وحی برای انسان فرستاده می‏ شود تا تمام رفتارها را به انسان بیاموزد و حدود و مقررات آن را نیز روشن نماید، چون عقل دارای خطا و نقصان است. برترین هادی، آن است که دارای مقام عصمت و مرتبط با وحی باشد; تنها راه آن، بعثت است. پس بعثت ‏بزرگ‏ ترین نعمت ‏خداوند بربشر است و جا دارد که خداوند بر این نعمت منت گذارد و این احسان و نیکویی را به رخ آنان بکشد، خداوند در آیه فوق به خاطر بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله برمؤمنان منت می‏نهد و این نعمت ‏بزرگ و معنوی را به رخ آنان می‏کشد.
?منت چرا‌ ?

ممکن است کسی تصور کند که منت گذاری، کار صحیحی نیست، چرا خداوند در این جا منت می‏گذارد؟ مگر بعثت چه ویژگی هایی دارد و هدف از آن چیست؟

واژه منت از «من‏» به معنای چیزی است که با آن وزن می‏کنند (سنگ کیلو) و نیز به معنای نعمت‏سنگین و باعظمت نیز به کار می‏رود.

بنابراین هر نعمت‏سنگین و گرانبهایی را منت گویند. کاربرد این واژه دو گونه است: قولی و فعلی  (مفردات راغب، واژه «من‏»)

اگر کسی عملا نعمت‏ بزرگی به دیگری بدهد، این همان منت عملی است که بیشتر در مسائل تربیتی و هدایتی و معنوی کاربرد دارد و پسندیده و ارزنده است. که برخی گفته ‏اند: این منت مختص به خدای متعال است. اگر کسی کار کوچک خود را با سخن گفتن بخواهد به رخ دیگری بکشد و آن را بزرگ جلوه دهد، کاری است‏بسیار زشت، که این از منت‏ های بشری است. در نتیجه، منت ‏گذاری بر بخشیدن نعمت‏های بزرگ که از جمله آن‏ها نعمت رسالت است، منتی زیباست و لذا «من الله‏» یعنی انعم الله

خداوند نعمت‏بزرگی بخشید و در اختیار مؤمنان قرار داد. چنان که در جای دیگر خداوند به خاطر هدایت کردن انسان‏ها به ایمان، بر آن‏ها منت می‏گذارد. «بل الله یمن علیکم ان هداکم للایمان‏» سوره حجرات، آیه ۱۷ 

اگر مسلمانان به خاطر پذیرفتن اسلام، مشکلات و خسارت‏ های زیادی متحمل شده ‏اند نباید فراموش کنند که خداوند بزرگ ‏ترین نعمت را در اختیار آن‏ها گذاشته و پیامبری مبعوث کرد تا انسان‏ها را تربیت کند و از گمراهی‏ها باز دارد. بنابراین هر اندازه برای حفظ این نعمت ‏بزرگ تلاش و کوشش شود و هر بهایی پرداخته شود، بازهم ناچیز است

مجمع البیان، ج  ۲ ص ۸۷۵
?منت‏ بر دو قسم است?

1.پسندیده 

منت پسندیده مانند منت در آیه مورد بحث و نیز منت ‏خداوند بر هدایت کردن مؤمنان به سوی ایمان  سوره حجرات آیه ۱۷ 

و نیز مانند منت‏ خداوند بر موسی و هارون سوره صافات آیه ۱۱۴  به خاطر نبوت، رسالت و نجات آن‏ها

و منت‏گذاری خداوند بر حضرت یوسف به خاطر به حکومت رسیدن او  سوره یوسف  آیه ۹۰ 
منت نا پسند:

 منت ناپسند و نکوهیده مانند منت ‏گذاری و به رخ کشیدن انفاق، که باطل کننده انفاق نیز می‏باشد.  سوره بقره، آیه ۲۶۲ 

و به رخ کشیدن اسلام و ایمان به خداوند یا پیامبر (یا دیگران)   سوره حجرات، آیه ۱۷ 

? منت گذاری بر خدا و دیگران?

از آن جا که کارهای انسان در برابر عظمت‏ خداوند و کارهای او بسیار ناچیز است، هرگونه منت گذاری انسان‏ها بر یکدیگر و بر خداوند ناپسند است «اللهم اجر للناس علی یدی  الخیر و لا تمحقه بالمن‏            منابع 

تفسیر نمونه، ج ۳ ص ۱۵۸