سرمه اندیشه

اینکه انسان در نمازهایش اعم از واجب و مستحب حضور قلب داشته باشد، نیاز به تمرین دارد و به تدریج انسان موفق می شود که با توجه نماز بخواند. بنابراین اشکالی ندارد که گاهی انسان حواسش پرت شود و باید هر وقت حواسمان پرت شد، دوباره با توجه به آداب و معانی نماز، سعی کنیم که حضور قلب خود را به دست آوریم. همین تمرینها و توجه به اهمیت نماز به تدریج باعث می شود نمازمان با حضور قلب و مورد قبول خداوند قرار گیرد. مواظب باشید شیطان شما را از رحمت خداوند نا امید نکند. باید به فضل پروردگار امید داشته باشیم و بدانیم که خداوند باید با فضل و کرمش اعمال ناچیز ما را بپذیرد و ما با اینکه تلاش می کنیم اعمالمان را آن طور که خدا می خواهد انجام دهیم، ولی امیدمان به کرم خداوند باشد.
براى حضور قلب در نماز، باید از راه‏ هاى زیر استفاده كنید:
بخش عمده ی لذت و حضور قلب ما در نماز وابسته به عمل و حالات درونی ما در طول روز است تقوا و ترک گناه و یاد و ذکر خدا و نیات خوب و خیر ما تاثیر مستقیم مثبت دارد و نقطه ی مقابل آن تاثیر منفی دارد.برخی عوامل دیگر عبارتند از :
1 -دقت در انجام مقدمات نماز، مانند وضوى با معنویت و انجام مستحباتى چون اذان، اقامه و… .
شخصى از پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله درخواست كرد كه راهى به او بنمایاند تا حضور قلب بیشترى در نماز پیدا كند و حضرت او را به شاداب گرفتن وضو فرمان داد. بنابراین، وضوى شاداب و با آداب كامل، براى حضور قلب انسان در نماز مؤثر است.
2- گزینش مكان مناسب براى نماز و دورى از جاهاى شلوغ و پر سر و صدا و پرهیز از هر چیزى كه موجب انحراف توجه از خداوند شود.
3- گزینش وقت مناسب و در صورت امكان، خواندن نماز در اول وقت.
4- نماز خواندن در مسجد و با جماعت (به ویژه در جماعاتى كه بعد معنوى بیشترى دارند)‌
وضوى شاداب و با آداب كامل، براى حضور قلب انسان در نماز مؤثر است.
5- خواندن نماز با طمأنینه و دقت در مفاهیم و معانى آن.
6- نگاه به مهر، در حال قیام، نگاه به پایین پا، در ركوع و نگاه به دامن خود در هنگام تشهد.
7- تخلیه دل از حب دنیا و امور دنیوى و آن را مالامال از عشق خدا ساختن؛ زیرا ذهن انسان همواره متوجه چیزى است كه به آن عشق مى‏ورزد؛ همانند عاشقى كه آنى از فكر معشوق خود بیرون نمى‏رود. این كه ما در نمازهایمان همواره به فكر مسائل دیگر هستیم، به خاطر تعلق شدید نفس به دنیا و حب آن است؛ اما آن كه عاشق حق شد، در هر حال و در هر كارى، به یاد خدا خواهد بود؛ به طورى كه گویى همیشه در نماز است.
8- توجه به این كه مبدأ و منتهاى انسان، خداوند است و آن چه در این بین است، براى امتحان آدمى و ابزارى در جهت رشد و كمال اوست.
9- ضبط قوه خیال؛ پرنده لجام گسیخته خیال، چكاوكى است كه هر آن بر شاخسارى مى‏نشیند. از این‏ رو، همیشه افكار انسان به این طرف و آن طرف متوجه است و قرار و آرام ندارد؛ اما اگر آدمى با دقت و هوشیارى در كنترل آن بكوشد، پس از چند صباحى، رام و مطیع شده، به هر سو كه اراده كند، متوجه مى‏گردد. بنابراین، انسان باید در نماز، از اول با قاطعیت بنا را بر این بگذارد كه تمام توجه خود را به سوى پروردگار معطوف دارد و هر گاه پرنده خیال از چنگ او گریخت، بى‏درنگ آن را به همان جهت برگرداند. اگر چندین مرتبه و در ایام متوالى، چنین كند، كم‏كم ذهنش عادت خواهد كرد.
10- توجه به عظمت و هیبت پروردگار و نیاز خود.